Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleşen bir düzen bileğildir. Hukuk, sosyete süresince insanoğluın harbiden nite davrandıklarını bileğil, nite davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Hak kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene bırakmak, maşerî ömürın gerçekleşmesini yağdırmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin zıtsına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, katiyen mevsuk kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle sosyete süresince insanoğluın çizi ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her vakit mümkündür. “İşte haklar, ölümlü davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-ölümlü, ölümlü-tabiat ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Hukuk, âdemiyet seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok düşünce ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, sosyete sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak belirten fikirlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun eş iyiliğini yağdırmak maksadıyla konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, kazı ve kanunların bütünüdür. Daha münteşir bir tanımıyla haklar, adalete yönelmiş maşerî evetşama düzenidir. Hukuk Kelime Manaı Hukuk kelimesi Arabi “kazı” kökünden gelir ve kazı kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “kazı” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na göre haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk mazmunında da kullanılır. Yöntem Manaı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu karınin hala doyurucu bir tanım örgülamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Belli başlı bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak haklar, kendi süresince anayasa olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri laf vadi kısmına Özel Hukuk, kişiler ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Hukuk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun mirlıca zir dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet aracılığıyla güvenceye düzenınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Hukuk kuralları ölümlü davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun şayan kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla benzeri nitelikteki bütün durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk vadiında yaptırım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Hukuk düzenini esenlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları karışmak karınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve tıkır cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, kısım yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçakçılık cezaları üzere ayrı ayrı haklar dallarında ayrı ayrı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasi fikirleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan haklar, umumi olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşerî bir evetşama düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbikî yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî ömürı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve asayiş süresince bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Toplumsal İhtiyaçların önlanması) Hukukun tatbikî amacını, maşerî gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile sosyete süresince yaşayan insanoğluın, birbirleri ile tesis etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın örgüsından kaynaklanan gereksinimlerinı zıtlamaya çdüzenışır. Hukuk bu fonksiyonu ile veladet, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir haklar düzeni ömürın anayasa gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın natürel örgüsına ve bundan gelecek mevrut ihtiyaçlarına reva sarhoş olmak zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, ekonomik gerçeklere bile sadıkdır; ekonomik yokluklara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Hak Hukuk bu fonksiyonu ile makul bir organizasyon şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak gerçek kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca tanımıyla adalet, “bir muadele düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sarhoş olmak üzere dü ayrı ayrı anlamda kullanılır. Hak esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet mazmunında ferdî bir özelliği deyimler. Insan her vakit haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni tevdi etmek uğrunda kalıcı ve bileğkârmez bir çaba gösterir. İşte bu çizi ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet peritonı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği bağlantı biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar vadiında hukuki şayan olarak kavlükarar konusu olan adalet bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Cemiyet karınindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini karınaziz kurallar bütünü olarak haklar, bu bileğerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve çalıştırmak yerinde bulunmuş olduğuna göre, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında adalet acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün haklar sistemine ve sistemlerine hâkim bulunan, nesnel ve salt bir şayan niteliğindeki adalettir. Hukuk bir sosyete düzenini karınerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; icap bulunan düzeni sıyanet etmek, gerekse onu bileğkârtirmeyi meşrulaştırmak karınin her vakit adalete mirvurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta zıtmıza müesses haklar düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim haklar mazmunında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan haklar düzenlerinin namına reva olup olmadığı açısından bir şayan ve kıymetlendirme ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve olumsuz zıtlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon muvazene süresince olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Normal olarak bütün haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşama uyacak, hem bile bu maşerî ömürın amerikan barış süresince sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü esenlamaya çdüzenışacaktır.
About the Author
